Pandemi gelip bir göktaşı gibi dünyaya çarptığında ne devletler, ne sağlık sektörü, ne sanatın da dahil olduğu diğer herhangi bir sektör buna hazırlıklı değildi. Sanat sektöründe önce bir kabullenmeme/bekleme dönemi, sonra bir elimizdeki ön gösterim içeriklerini ortaya dökelim halinden sonra, geldiğimiz noktada evde oturan bizlere bütün dünya sanatı birden bire çevrimiçi sunulmuş oldu.

“Yeni dünya düzeni” bize bambaşka bir kapı açtı. Büyük bütçeleri gözden çıkarmadan, iş yerinden günlerce izin almadan, uçağa binip kıtalar aşmadan dünyanın en ünlü müzelerinin, galerinin sergilerini ücretsiz gezebilir olduk. İnternetin ve karantinanın bize verdiği olanaklarla, bugün bu derginin sayfalarından dünyanın dört bir yanına bir sanat gezisine çıkalım ve New York, Londra, Melbourne ve Pekin’de seçtiğimizsergilere bir göz atalım.

Whitney Museum of American Art, New York

Amerikan Hayatı: 1925–1945, Meksikalı Duvar Ressamları Amerikan Sanatını Yeniden Yaratıyor sergisi

Pandemi döneminde sergilerini en hızlı çevrimiçine çeken müzelerden biri olan Amerikan sanat piyasasının bağımsız ve radikal güzeli Whitney Museum of American Art, kapandığı tarihte devam eden iki sergisini internet dünyasında izleyicilerin beğenisine sundu.

Bu sergilerden ilki, Amerikan Hayatı: 1925–1945, Meksikalı Duvar Ressamları Amerikan Sanatını Yeniden Yaratıyor, Meksika devrimi sonrası kendilerine “ulusal kültür” oluşturma görevi verilmiş Meksikalı duvar sanatçılarını ve onların etkilediği kuzey Amerikan sanatçıları konuk ediyor.  Whitney, ABD’nin sanat tarihini geriye sarıp, “milli meseleler” sebebiyle silinen bir kesit olan Meksikalı sanatçıların ABD sanatı üzerindeki etkisi dönemine iade-i itibar yapmaya karar vermiş. Sergide, Meksikalı sanatçılar ve etkiledikleri ABD’li sanatçıların resimlerini yan yana görüyor, eserlerin alt okumalarındaki benzerlikleri sesli rehber sayesinde öğreniyorsunuz.

Çevrimiçi sergide, fiziksel sergide bulunan resim, taşınabilir fresk, film, heykel, baskı, fotoğraf ve röprodüksiyon duvar resimlerinin seçili bir kısmını görüyor, nasıl yerleştirildiklerini fotoğraflarla inceliyor, ücretsiz sesli rehberlerle en önemli parçaların hikayelerini dinliyor, sergi kataloğunun sayfalarını karıştırıyor, sergi ile ilgili makale ve videolara ücretsiz ulaşabiliyorsunuz.

Whitney’nin çevrimiçi sergisi deneyim olarak en başarılılarından mı? Fazla statik yapısı ve çevrimiçi gösterilen limitli eser sayısıyla kuşkusuz değil. Yine de bu kadar içerik bile heyecan yaratıyor. Sergideki videoda gördüğünüz gibi kendinizi Meksika’ya atma ve duvar resimlerinin izinde kalabalıklara karışma hayali ile sergi penceresini kapatıyorsunuz.

Sergiye ulaşmak için: Whitney Museum of American Art web sitesi -> Exhibitions & Events -> Exhibitons -> Current Exhibitons -> Vida Americana

Tate Modern, Londra

Andy Warhol  sergisi

Tate Britain ve Tate Modern, bu dönemde sundukları geniş koleksiyon ve sergileriyle içerik olarak sanatseverleri en iyi besleyen sanat kuruluşları arasında bulunuyor. Hali hazırda ellerinde bulunan ve bizim için bir karantina şansı olan sergilerinden biri, Andy Warhol sergisi. Çevrimiçine alınan bu geniş retrospektif, Tate Modern’da 20 yıldır gösterilen ilk Warhol sergisi. Sergide,  tanıdığımız ikonik eserlerin yanı sıra, bir sürpriz olarak Bayanlar ve Baylar serisinden 25 eser (siyahi ve Latin drag kraliçelerinin ve trans kadınların portreleri) 30 yıldır ilk kez izleyici karşısına çıkartılıyor.

12 odadan oluşan sergi, Warhol’un kişisel hikayesine ve dünyaya bakışının sanatını nasıl şekillendirdiğine dikkat çekiyor. Küratörlerin pek hoş bir sohbetiyle başlayan çevrimiçi maceranız, her odadaki en önemli eserin birer resmi ve odanın özel konusunun açıklamaları ile devam ediyor. Müze, interaktif bir deneyim sunmaktan çok serginin fikrini, kronolojisini ve anlatmak istediklerini anlamınızı sağlayacak eğitici bir çevrimiçi gösterim tercih etmiş.

Küratörlerin giriş videosunda Slovakya’dan yola çıkıp Amerika’ya ayak basan Warhola ailesinin sıradışı oğlunun hayatına etki eden olayları ve onların sanatsal yansımalarının bir özetini dinliyorsunuz. Özellikle Warhol’un vurulması, vurulmanın kendisinde yarattığı fiziksel ve psikolojik defarmasyon ve bunların sanatına yansıması çok etkileyici ele alınmış. Warhol’un mühendis Billy Klüver ile tasarladığı Silver Clouds (Gümüş Bulutlar) işinin hikayesi ve bu fikrin sanatının diğer alanlarına yansımaları da Warhol ile ilgili her sergide göremeyeceğiniz, etkileyici bir iş.

Sergiyi gezdikten sonra Tate’in size Warhol ile ilgili sunduğu birçok makale, video ve çocuklara özel içerikleri de inceleyebiliyorsunuz. Çok sevdim, daha da fazlasını istiyorum derseniz ücret ödeyerek küratörün sergi turuna çevirimiçi olarak katılabilirsiniz…

Sergiye ulaşmak için: Tate web sitesi -> Search “Andy Warhol” (aratılacak) -> Tate Modern Exhibition – Andy Warhol

NGV (National Gallery of Victoria), Melbourne

Zamanı İşaretlemek: NGV’nin Yerli Sanat Koleksiyonu sergisi

Avustralya’daki Victoria Ulusal Galerisi, karantinaya en hazır kurumlardanmış diyebiliriz. Müzenin çevrimiçi birçok etkinliğinin yanısıra 8 tane sergisini sanal turla gezebiliyorsunuz. Müzenin binasında 360 derece, oda oda dolaşabiliyor, her eserin önüne gidiyor ve sergi metinlerini okuyabiliyorsunuz. Bu hafif başdöndürücü deneyim, resimlere statik olarak bakıp incelemeyi tercih edebilecek izleyicilere keyif vermeyebilir açıkçası. Bununla beraber NGV her zevki düşünüp çalışmış; Instagram’a her sergi için bölüm bölüm muazzam açıklayıcı turlar koymuş.

NGV’nin çok kuvvetli sergilerinden, karantinanın bize sunduğu bir şansı kullanarak her zaman göremeyeceğimiz Avustralya’nın Yerli Sanatı sergisini ele almak istedim. 4 odadan oluşan sergide, önce Aborjin ve Warlpiri yerlileri başta olmak üzere Avustralya’nın yerli topluluklarının sembolizm ile dolu resimlerini, ilerleyen odalarda ise bu sembolizmden ve kültürlerden etkilenen çağdaş sanatçıların kültürü güncel yorumlarla devam ettirdikleri eserleri görüyorsunuz. Yerli Sanatlar Küratörü Judith Ryan, Avustralya’nın en eski figüratif tabloları olan, kaya yüzleri ve barınaklarda bulunan boyalı figürlerin, şematik işaretlerin ve sembollerin Instagram’da bir özetini geçerken, yine aynı sosyal medya platformunda tek tek seçilmiş eserlerin sembolizmlerini uzun uzun anlatan gönderiler de mevcut. Sergi, uzak diyarlardaki yabancı bir kültüre yakından bakmak ve kadim bir geleneğin günümüze yansımalarını görmek için çok iyi bir fırsat.

Sergiye ulaşmak için: NGV (National Gallery of Victoria) web sitesi -> What’s On -> Exhibitions -> Marking Time

Today Art Museum, Pekin

Kaybın Alegorisi sergisi

Turumuzu, sanatseverlerin gezerken hem yolunu hem aklını kaybedebileceği Google Arts & Culture’ın sonsuz ve şahane arşivine de hakkını vermek için, Pekin’deki Today Art Museum’un platformda yer alan bir sergisiyle sonlandıralım.

Kendi sitesinde çevrimiçi bir deneyim sunmayan müze, dünyadaki birçok ulusal müzenin yaptığı gibi Google Arts & Culture’ın araçlarından yararlanmayı seçmiş. Platformda müze binasını (ve koleksiyonunu) “street view” özelliği sayesinde, 360 derece, 3 boyutlu dolaşabiliyor; müzenin koleksiyonundaki 1015 eseri ve 68 farklı koleksiyonunu tek tek tıklayarak görüntüleyebiliyor ve 19 sanal geçmiş sergisini gezebiliyorsunuz.

Bu sergilerden Su Xinping’in solo sergisi Kaybın Alegorisi, hem plastik olarak etkileyici hem de seyirciye Çin’in yakın kültürel tarihi ile ilgili güzel bir iç görü sağlıyor. Türkiye ile de benzerlikler bulunabilineceğinden bizlerin özellikle ilgisini çekebilecek konu, yapılan baskılar, kapitalizmin getirdikleri ve gerçekler arasında arafta kalan entelektüel kesim, özellikle de gazeteciler ile ilgili.  Xingping’in resimlerinde kadeh kaldırıp kutlama yapan insanlar görüyorsunuz ama bu insanları dikkatli incelediğinizde gülüşlerinin donuk, hallerinin perişanca olduğunu fark ediyorsunuz. Kazandıkları imtiyazları kaybetmek istemeyen bu mutsuz insanların ruhları, Su’nun kara-kırmızı resimlerinde içten içe kanıyor, ölüyor gibi… Sergiyi gezdikten sonra platform size Su Xinping’in müzenin koleksiyonunda yer alan diğer serilerini de gösterip bu mükemmel yeteneği iyice aklınıza kazıdığından emin oluyor adeta…

Sergiye ulaşmak için: Google Arts and Culture  web sitesi -> Search “Today Art Museum” (aratılacak) -> Partner Today Art Museum China -> 19 Stories sekmesinde View All’a basılacak -> Açılan sayfada son sırada Allegories of Loss

Ve işte böylece dünya turumuz şimdilik sonra eriyor… Bu son bir başlangıç; çünkü artık internette uçsuz bucaksız bir sanat dünyası, her kıtadan, kültürden, şehirden eser ve sergiler bizim keşfimizi bekliyor!

*Bu yazı, Milliyet Sanat Dergisi, Haziran 2020 sayısında yayımlanmıştır.